Zomer 2007- 2008, New Zealand I
Gepubliceerd op 13 februari 2008
New Zealand. Allereerst hoe kwam het nu aan deze rare spelling. Is het nu afgeleid van Zeeland, waarom is het dan geen Sealand wanneer het verengelst is of Zeeland wanneer het hetzelfde gebleven is.We vinden in Wikipedia een verklaring. Abel Tasman noemde wat hij in 1642 waarnam Staten Landt en dacht dat het een onderdeel was van een zuidelijk continent. Later gaven Hollandse kaartenmakers het weer als Nova Zeelandia. Op de kaart van Johan Blaeu uit 1645 verscheen de naam voor het eerst. Men neemt aan dat Cook het verengelste en er New Zealand van maakte. Met het Deense Zealand zou er geen enkele relatie zijn.
Boven water liggen twee grote eilanden, het Noord Eiland en het Zuid Eiland, verder Stewart eiland en de Chatham eilanden. De staat New Zealand omvat ook nog de Cook eilanden en Niue ( 260 km² groot en 2400 km ten noord oosten van NZ), alsmede Tokelau ( drie tropische atollen ook wel de Union Islands genoemd, bij elkaar 10 km² en halverwege NZ- Hawaï gelegen) en de Ross dependency, de claim op een deel van Antartica.
De continentale plaat waar New Zealand toe behoort is eigenlijk een heel groot eiland,
Men vindt die plaat terug als Zealandia of Tasmantis en hij blijkt dan ongeveer 3.500.000 km² groot, waarbij het zich uitstrekt van New Caledonia op 19ºZ in het noorden tot de Sub- Antartica eilanden op 56ºZ. Boven water liggen de nu 268.680 km² en dat is wat we zien wanneer we op de gewone kaart of Google Earth naar New Zealand kijken.
Deze grootte en samenhang is van belang omdat het als massa land bestaat uit continentale rots en op de ontmoetingsplaats ligt van de Pacific plaat en de Australo- Indische plaat waardoor het zichtbare deel van New Zealand is omhoog gekomen. Ten noorden van New Zealand en onder het oostelijke deel van het Noord Eiland beweegt de dunne, doch hogere dichtheid hebbende, Pacific plaat onder de dikkere maar lichtere Indo- Australische plaat, resulterent in de te verwachten, bij subductie zo vaak waarneembare, vulkanische activiteit en aardbevingen. Dit is goed te zien in de delen Coromandel met zijn schiereiland vlakbij het Gisborne van Quirijn en Marleen en nog dichter bij Tauranga. Mooie beboste omgeving waar het prachtig door heen rijden is en de verder in het midden van het Noord Eiland liggende Taupo vulkanische zones. Vooral dat laatste gebied gaan we bezoeken, waarbij het Taupo meer in een oude caldera van de resten van de grootste vulkaan in de omgeving ligt. Tevens ligt hier de, helaas toen wij er waren in de wolken gehulde, kegelvormige top van Mount Ruapehu.
Op het Zuid Eiland is de grens tussen de platen gemarkeerd door de Alpine Fault waar ze, de platen, langs elkaar heen schuren, zoals we zo goed kennen van de Sant Andreas Fault in California bij San Francisco.
Verder ten zuiden van het Zuid Eiland is het omgekeerde van de subductie bij het Noord- Eiland aan de gang, namelijk hier is het de Indo- Australische plaat die onder de Pacific plaat gedrongen wordt.
Deze ligging op de Pacific Ring of Fire resulteert in de registratie in New Zealand van zo een 14.000, ja U leest het goed: viertienduizend ( komt door de goede apparatuur), aardbevingen per jaar. 200 daarvan zijn zwaar genoeg om te voelen en zorgen dan ook voor aparte bouwvoorschriften.
Sinds 1840 zijn er 300 mensen omgekomen door aardbevingen en ook al associëren we New Zealand hier niet zo direct mee Quirijn, Marijn en Marleen hebben hun eerste beving van 6.8 al meegemaakt. In 2002 werd er voor het eerst nog een beweging van 20mm in acht dagen gemeten bij Gisborne; voor het eerst omdat er net apparatuur was geplaatst die dat kon meten. http://www.gns.cri.nz/Home/News-and-Events/Media-Releases/Quake-at-Gisborne-detected
Het quasi continent bestaat eigenlijk uit twee naar het noord westen lopende parallelle ruggen.
Deze ruggen bestaan uit continentale rock en reiken tot 1000 a 1500 meter hoogte, bij New Zealand zijn zij lager dan normale continenten omdat de korst minder dik, maar ongeveer 20 kilometer, en daardoor niet zo hoog op de aardmantel drijft.
Na het opbreken van het oercontinent Gondwana, zo een 160 miljoen jaar geleden, dat gevormd werd door belangrijke delen van het latere Zuid Amerika, Afrika, Australia, India en Antartica raakte New Zealand tussen 130 en 85 miljoen jaar geleden los van Antartica en jonger omstreeks 60- 85 miljoen jaar geleden van Australia waarbij het grotendeels onder water verdween en de bossen veranderden in kool deposities met later veel sediment er over heen. Dit is goed waar te nemen aan de fossielsporen, en vooral het ontbreken van elders veel voorkomende fauna. Veel komt hier niet voor en er is een bijzondere eigen flora en fauna ontwikkeld vanaf ongeveer 80 miljoen jaar geleden. Men vindt er Antartica flora met Araucaria ( een groen blijvende conifeer die al 150 miljoen jaar geleden voorkwam) en Podocarps ( conifeer soort, nu nog steeds voorkomend, met lancetvormige bladen in plaats van naalden), alsmede fossiele wouden met Kauri bomen, ook nog steeds te bewonderen met hun enorme omvang en leeftijd, die 180 miljoen jaren oud zijn. Ongeveer 80% van de flora komt alleen op New Zealand voor, waarbij 40% van endemische oorsprong is. Ook de Avi- fauna, het vogelleven, is door de lange isolatie uniek; niet altijd waarneembaar daar er veel is uitgestorven of nauwelijks waarneembaar, zoals we zelf met de kiwi hebben mogen constateren; wel te horen gedurende onze nachtelijke speurtochten maar niet te zien. Er zijn geen slangen, er is maar een giftige spinsoort, wel veel unieke insecten waaronder de wel ’s nachts aangetroffen Weta, dankzij speurwerk van Jurriaan. Veel diersoorten zijn uitgestorven onder invloed van door blanken geintroduceerde beesten, zoals wezels, hermelijn, katten, geiten en andere killers. Deze worden nu weer op hun beurt door het opzetten van “Island restoration projecten” als ziektes bestreden. Vooral op de kleinere eilanden is dat vaak al heel succesvol gebeurd, zeker ook in combinatie met de herintroductie van native species.
Na dit losraken van New Zealand van de restanten van Australie schoof het een 6000 km naar het noord westen waardoor heel andere klimaatsinvloeden. Als herinnering aan zijn Gondwana verleden vertoont het wel intracontinetale vulkanische activiteit met een magma samenstelling die hetzelfde is als van vulkanen die actief waren in vroeger aangrenzende delen van Australie en Antartica.
Gelukkig voor New Zealanders is het een vulkanische activiteit met een laag volume met een uitzondering van de schild vulkanen uit het Mid en Late Mioceen die Banks en Otago vormden.
Kegelvormige silhouetten van vulkanen zijn, wanneer er niet te veel wolken zijn, goed waarneembaar bij Taranaki, Mt Egmond en Tongariro National Park. Dat laatste is op zich weer een heel bijzonder park, uit recentere historische overwegingen, omdat het, om te voorkomen dat de grond verdeeld en misbruikt zou gaan worden, in 1887 door de Maori leider Te Heuheu Tukino IV aan de natie werd gegeven. De toppen van de Ngauruhoe en de Ruapehu liggen ook in dit park. De Tongariro is nog actief, sedert 1839 70 uitbarstingen, de laatste in ’74- ’75. Vulkanische kegels zijn ook te vinden bij Auckland en verder naar het noorden bij de Bay of Plenty, terwijl veel van het noordelijke deel van het noorder eiland door as regens zijn gevormd in de afgelopen miljoenen jaren. Veel meren zijn in de kraters van reeds lang uitgedoofde vulkanen.
Een groot deel van het zuiden van het noord eiland wordt door zachter Tertiaire gesteentes gevormd. Vrij scherpe randen en steile hellingen.
Langs de westkust van het noord eiland zijn uitgebreide duin landschappen door langdurige zanddeposities.
De meest voorkomende sedimentaire gesteente in New Zealand is Mudstone, korrelgrootte tot 0,0625mm en zandsteen, korrelgrootte 0,1- 2 mm dat onder water is neergeslagen als clastic bij erosie gebroken, sediment.
Zo komen we na een nachtelijke vlucht vanuit Cairns in Auckland aan. Dichtbij het vliegveld, makkelijk te bereiken met een taxi, de shuttle naar de stad is onnodig duur en de eigen bus rijdt nog niet, is het Camper centre waar wij onze Maui
Het lijkt het makkelijkste om in deze grote vakantie tijd over een eigen rijdende accommodatie te beschikken dan om afhankelijk te zijn van hotels of B&B’s. Dit blijkt achteraf niet echt noodzakelijk, maar toch is het wel eens leuk zo een camper.
Prima geregeld. We nemen de aanvullende dagverzekering er toch maar bij, $50 per dag, die ons vrijwaart van allerlei gezeur bij ontmoetingen met de, vaak minder of in het geheel niet, verzekerde indigenous populatie. 20 km naar Auckland over een prima Highway. Daar Quirijn met vrouw en kind op het Noorder eiland woont en we toch vooral ook hier zijn om hen weer te zien en te bekijken hoe hij het als tijdelijke huisarts in New Zealand heeft, hebben we besloten om deze 12 dagen tot het Noorder Eiland te beperken, waarbij er al een lang weekend is geplanned in Roterua in het midden.
Om alvast te wennen aan het vulkansiche karakter van dit eiland: Auckland ligt op het zgn Auckland vulkaan veld, een monogenetisch veld, waarbij de naam zegt dat er als het ware per gebeurtenis een nieuwe afvoer pijp wordt gevormd. De eerste uitbarsting zou tussen 60 en 140.000 jaar geleden hebben plaats gevonden en nadien zijn er nog 49 geweest, met als gevolg 50 uitgangen van vulkanisch materiaal. De laatste is 600 jr geleden en men verwacht er weer een binnen honderd tot duizend jaar. De meeste lava uitstromingen zijn weggeerodeerd maar er staan nog wel wat restanten, onder andere Mount Eden met een heuse caldera en de nodige bussen vol toeristen.
Aardige doch drukke stad, zodat vrij snel de uitgaande weg wordt opgezocht hetgeen door de belabberde bewegwijzering in de stad zelf niet eenvoudig is.
Via Orewa met zijn rode strand nemen we aanvankelijk de “1” naar het noorden, snel al tweebaans, maar we laten ons vrij snel verleiden kleinere weggetjes te nemen waarbij we vooral door een wat aan Schotland herinnerend landschap rijden met vrij steile heuvels en dalen, weinig bebost door de gigantische kap die hier de afgelopen 150 jaar heeft plaats gevonden. We vinden een plek om te kamperen nadat blijkt dat tegenhanger van Staatsbosbeheer in New Zealand het wat minder nauw neemt met straatnaam vermeldingen voor zijn kampeerplaatsen. Een eenvoudige: wel toiletten, maar alleen koud water douche, wel kookgelegenheid, maar voor ons met een camper minder relevant, en weinig druk, ook al is het midzomer vlak aan zee gelegen plek wordt gevonden. We vervolgen de min of meer de kust volgende, deels niet verharde, weg om na Waipu en Whangarei in Matapouri aan te komen alwaar we gaan duiken bij de Poor Knights eilanden; een der top tien locaties op de wereld. Na een uurtje varen komen we op de duikplek en treffen zeker een interessante wereld aan, maar top- tien is het met de ook hier nog bestaande gevolgen van matig weer en dus beperkter zicht, niet. Het koraal is niet echt interessant, de wieren zijn boeiender en enkele stingray’s en ook een kleine manta maken een en ander goed. Zeker is de grote, natuurlijke, met de boot binnen te varen, grot spectaculair; er is ooit nog eens een concert in gegeven. Na de relaxte camping waar we twee nachten verbleven rijden we verder naar de Bay of Islands, de favourite bestemming voor de bezoekers van het noord eiland, makkelijk in een aantal doorscheur uren te bereiken vanuit Auckland. Het is een mooie baai met veel eilanden en mogelijkheden tot watersport gebonden vertier en fraaie golfbanen, maar dan moet je er een week of langer blijven. Voor de passant is het aardig, maar geen must. Even met de pont naar Russell eiland is een aardige onderbreking om vervolgens via de “12” naar Opononi aan de westkust te rijden. Van de rotskust van het oosten komen we nu in een uitgestrekte zand/ duin kust van het westen, waarbij de zandduinen opeens vrij spectaculair opdoemen boven de weg.
De ooit, 1971, aanschouwde, ook door Noële, General Sherman tree in Californie was 83 meter hoog, met een omvang van 31 meter, zo zie je er is altijd baas boven baas.
