6 augustus Hiroshima

Gepubliceerd op 9 augustus 2010

6 Augustus is een memorabele dag in Japan en misschien ook wel voor de gehele wereld. Het is de dag in 1945 waarop om 08.15 voor de eerste keer een nucleair wapen werd gebruikt. 600 meter boven Hiroshima kwam hij tot ontploffing met alle wel bekende verschrikkelijke gevolgen van dien.
Over het waarom en het zinvolle van deze actie is uitgebreid gediscuteerd en men zal wel van mening blijven verschillen over het einde van de Japanse wens/ wil, hoop en verwachting bij een voortdurende strijd in een oorlog zonder atoombom.

Elk jaar wordt deze gebeurtenis, samen met die boven Nagasaki, herdacht waarbij het karakter steeds meer van het herdenken van de slachtoffers in deze twee steden verschuift naar een memoreren van de verschrikkingen van een moderne oorlog in het algemeen en zeker een nucleaire in het bijzonder en een oproep tot streven naar echte vrede.
Nederland neemt al jaren deel aan deze herdenkingsdienst zodat wij deze keer acte de presence gaven, samen met nog 70 andere nationaliteiten. Bijzonder was dit jaar, 65 jaar na het gebeuren, dat ook de US, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk afgevaardigden hadden gezonden en dat ook de Secretaris Generaal van de Verenigde Naties er voor het eerst was, in de persoon van Ban Ki-moon,.

De VS was er niet zozeer om spijt te betuigen, wat naar mijn mening ook zinloos is, maar om de wens tot een nucleair wapen vrije wereld te promoten, zoals Obama reeds in april 2009 in Praag aangaf.
Zeker gezien het feit dat Japan niet alleen slachtoffer is geweest maakt het tijd en energie besteden aan discussies over het spijtbetuigings vraagstuk weinig zinvol en is vooruit zien en het verleden herinneren, remember the past, in woord en vooral daad veel inspirerender.

Aanvankelijk is het wat onwerkelijk hier in Hiroshima rond te lopen in het Peace Memorial Centre omdat de wreedheden van de Japanners zelf in Mantsjoerije, Nanking en gedurende de 2e WO zo weinig aandacht krijgen en de slachtoffer rol domineert; het gevoel van eigen schuld, hadden jullie maar niet moeten….. overheerst bij mij, maar dat maakt het niet minder waanzinnig afschuwelijk wat er is gebeurd. Bij de tentoonstelling wordt dat hier in woord en beeld wel erg duidelijk gemaakt. Omdat er ook ruimte is gemaakt, zij het sporadisch, voor de Japanse schuld en gerefereerd wordt naar studie van de oorzaken van oorlog en het werken aan echte vrede, krijgt het bezoek een inspirerend karakter.

Vermeld wordt: “There is a movement today to read and re-evaluate the school text books of the Asian Countries which Japan held as colonies or occupied during the war. Hiroshima was dealt a severe blow by the atomic bomb, but Japan, too, inflicted great damage. School textbooks in those countries describe the pain in detail, along with perceptions of Japan. Internationalization must begin with speaking the truth about the role each country played in the war, we must find a way to make our mutual pain a positive gift for the future”. And “ But we must never forget that nuclear weapons are the fruits of war. Japan, too, with its colonization policies and resulting wars inflicted incalculable and irreversible harm on peoples of many countries. A critical examination of not just the atomic bomb but also war and the cause of war is prerequisite to learning the lessons of history”.
Hoe sceptisch ik ook kijk naar het behalen van echt resultaat bij het werkelijk behalen van echte ontwapening en vrede in deze wereld toch kan het geen kwaad ruim tijd, aandacht en middelen te besteden aan vredesinitiatieven.
Iedereen is vanzelf sprekend tegen een nucleaire oorlog en vermoedelijk zelfs tegen oorlog, althans in ieder geval tegen strijd op een grote schaal met burgers als slachtoffers, het belangrijke is het hoe dit te voorkomen. In de middag bijeenkomst van de diplomatieke missie hield de burgemeester van Hiroshima, Dr. Tadatoshi Akiba, een vurig pleidooi voor een aansprekend vredesinitiatief vanuit Hiroshima met een Mayors for Peace actie, begonnen in 1982, waar inmiddels 4069 steden in 144 landen aan deelnemen, zelfs 21 in Iran, 48 in Israel om maar een aantal voorbeelden te noemen. Dit tezamen met vooral bestudering van oorlog en vrede en oa the Conferentie in mei 2010 over “ the Total Abolition of Nucleair Weapons by 2020”, het zgn “2020 vision” doel. Deze naam is naar analogie van de notering van iemands gezichtsscherpte als 20/20; wat wil zeggen dat hij op 20 feet afstand deze regel op de letterkaart scherp kan zien of te wel in Nederland 6/6, 6 meter, dat is een goede gezichtsscherpte.

De herdenking plechtigheid zelf op 6 augustus in de vroege, reeds buitengewoon warme, ochtend was indrukwekkend. Een 50.000 mensen waren verzameld voor het Peace Memorial monument met op de achtergrond de zeer indrukwekkende Atomic Bomb Dome,

het skelet van het gebouw van de prefectuur van Hiroshima, dat als een van de weinig redelijk overeind was gebleven. Ban Ki-moon was een van de vele kransleggers, de US ambassadeur was aanwezig, ook waren er nog een aantal hibakusha’s, letterlijk “ explosion affected person.” Deze naam is bedacht omdat in het brein van de Japanner de term “overlevende” mogelijk een minachting van de heilige dood zou kunnen betekenen. Van deze uitstervende groep zijn er nog behoorlijk wat, in Hiroshima nog ruim 150.000, in leven. Een er van kwam na de plechtigheid, 65 jaar later op ongehoord opgewekte wijze, zijn verhaal vertellen. Niet zichtbaar gekweld door wat voor psychische problemen ook. Het verhaal was er niet minder indrukwekkend door en mogelijk heet dit opgeruimde karakter wel voor extra spirit gezorgd.

Daarna volgde in een grotere zaal voor ons gezelschap aangevuld met jongeren, scholieren en studenten, nog een presentatie door de SG Bank Ki- moon over de rol van zijn Verenigde Naties bij het streven naar ontwapening en vrede.

Het was een memorabel bezoek aan deze herdenking. De avond tevoren hadden we de secretaris generaal

reeds bij een diner horen speechen over zijn, hij is in 1944 geboren en heeft de Koreaanse war meegemaakt, activiteiten om wereldvrede en nuclair vrij zijn te bereiken. Terwijl de strijd in Afghanistan en oa. Darfur en Congo maar door gaat klinkt het allemaal erg “geen daden maar woorden achtig” toch zal men er niet aan ontkomen meer te luisteren naar elkaar en het verleden te herinneren. Zeker wanneer men zich realiseert dat er US$ 300.000.000.000 per jaar wereldwijd aan wapens wordt uitgegeven is meer tijd en moeite besteden aan het ontwikkelen van basis concepten en overeenkomsten ten einde oorlogs preventie hoger op de agenda te krijgen een buitengewoon belangrijke activiteit. Aan Ban Ki-moon zal het niet liggen. Helaas wordt er tegelijkertijd nog uitgebreid over de nucleaire umbrella ter bescherming van Japan gepraat en oefenen Zuid Korea en de VS opvallend dicht bij het nucleaire Noord Korea. Of dit juist het gebruik voorkomt of waarschijnlijker maakt hangt vermoedelijk vooral van de desparaatheid der leiders af.

Ten einde de vredes wensen materieel tot uitdrukking te brengen waren we ’s avonds in de gelegenheid een drijvende lantaarn beschreven met vredeswensen in/op de Yokogawa, tegenover de aan deze rivier liggende Atomic Bomb Dome, te plaatsen en door de wind mee te laten spelevaren onder het toeziend oog van duizenden belangstellenden. Dat was een heel speciale sfeer.

De volgende dag zijn we doorgereisd voor een excursie naar Miyajima 宮島, the Shrine Island, alwaar we een nacht blijven in een ryokan.