ANZAC day
Gepubliceerd op 27 april 2006
We hebben ANZAC- day meegemaakt in Sydney.ANZAC –day, 25 april elk jaar weer, een vaste datum ieder jaar waarop er herinnerd wordt, scholen vrij zijn, kantoren en winkels gesloten zijn om te herinneren, minder om te vieren dan om te gedenken.
ANZAC is de naam voor het Australian New Zealand Army Corps, waarbij de datum verbonden is met de eerste grote, tevens desastreus verlopen, actie van dit corps in 1914.
14 jaar nadat Australië een federaal commonwealth was geworden en er een geldingsdrift of hoe je dat wil noemen was ontstaan om te tonen wat men waard was als natie en dat er band was met dat verre British empire werd dit corps erop uit gestuurd.
( Wat is zo een commonwealth eigenlijk, en vooral dan een federaal commonwealth? De oorspronkelijke term "common wealth" or "the common weal" is in feite een vertaling van de uit het Latijn afkomstige term res publica, waar het woord republiek weer van afkomstig is.
Het eerste Commenwealth of England was de officiële titel voor de politieke eenheid die de koninkrijken Schotland en Engeland verving onder het leiderschap van Cromwell, waarbij de eerste republiek in het Engels sprekende wereld werd gevormd, wat vrij snel toch weer een pseudo- monarchie werd. http://www.websters-online-dictionary.org/definition/commonwealth
De term werd ook gebruikt toen de Australische kolonies the Commonwealth of Australia vormden in 1901 met als opmerkelijk feit dat de federale staat en de individuele staten direct verbonden zijn met de Britse vorst en elk daarmee verbonden zijn door een eigen vertegenwoordiger van de Troon.
Maar dit terzijde, door dat internet kan je zo makkelijk van het ene naar het andere flippen en alles opzoeken en te weten komen. Voor de geïnteresseerden: http://www.websters-online-dictionary.org/definition/federation).
Maar waarom 25 april, wat gebeurde op die dag?
Men deed mee met een geallieerd plan in WO 1 en stuurde, met het doel Constantinopel te bezetten en de weg naar de Zwarte zee open te houden, troepen welke landden bij Gallipoli op 25 april. Deze landing en de gevechten daarna leverden zoveel dode Australiërs op, 8709 om precies te zijn, dat Gallipoli een begrip is geworden waarbij ik er nog niet achter ben of dat een begrip is dat vooral verbonden is met stomme planning van militaire zijde of met moed en heldendom of met een mix van alles een beetje met vooral de nadruk van: “we gaan ervoor, blik op oneindig en met moed erop af hoe bedreigend ook”. In ieder geval werd 25 april een herdenkingsdag, eerst al in 1916 op kleinere schaal waarbij er sprake was van "The knights of Gallipoli" in de kranten, maar wel in Australië, Londen en Egypte. Later toen de 60.000 Australiërs (From a population of fewer than five million, 300,000 men enlisted, of which over 60,000 were killed and 156,000 were wounded, gassed or taken prisoner, dat wil zeggen meer dan 2/3!) die als onderdeel van de 5.400.00 geallieerde en 4.000.000 centrale gesneuvelden moesten worden gememoreerd kwam er een echte gedenkdag. Een met sluiting van winkels en kantoren, waarbij er later ochtendwakes, herdenkingsdienste, parades en optochten evenals talloze reünies kwamen en er een ANZAC- day cultuur ontstond welke na de volgende militaire activiteiten in WO ll, Korea, Vietnam, Kuwait en andere Midden Oosten landen uitmondde in de ANZAC dag van nu met uitgebreide discussies in de kranten omdat er een soort revival aan het plaats vinden is waarbij de jonge generaties, ook de jeugd, met de medailles op gaat lopen die vader, grootvader, oom of tante ooit hebben gekregen.
Links op de borst eventueel de eigen, rechts de afgeleide eerbewijzen of herinneringskruisen. Soms portretten van de overledenen erbij. Een heel apart fenomeen; een alleen in Sydney al twee uur durende optocht. Daarna verdwijnen velen in de pub om samen met de makkers oude herinneringen op te halen, maar het is niet alleen een vrijbrief om te gaan zuipen. Er is duidelijk een eer bewijs aan hen die al of niet zinloos hun roeping vonden in militaire activiteiten.
De ANZACs gingen naar Gallipoli uit patriottisme, voor de reis of het avontuur, om te ontsnappen aan het eentonige leven of simpel omdat hun makkers gingen, zeker niet allemaal geboren helden. Wel allemaal vrijwilligers. Men eert deze vrijwilligers omdat zij hun leven hebben geofferd ten dienste van hun vaderland of de grotere zaak, iets wat tegenwoordig, zeker in Nederland, toch duidelijk meer omstreden is.
Wanneer je in de kranten de discussies volgt merk je dat er hier in Australië een cultuur omslag is geweest, van de reactie in de jaren 1950- 1980 dat het allemaal zinloos zou zijn geweest en vooral het vechten van andermans oorlog betrof, met ook weinig behoefte om te gedenken; naar nu de laatste decennia een toenemende belangstelling voor wat grootvader, oom en dergelijke waar gedaan hebben, persoonlijke belangstelling in familieleden, minder in het waarom, meer in het dat. Met daaraan verbonden het uitgangspunt dat die familie leden niet zomaar zinloos dingen deden.
Afzetten tegen is niet de benadering, nee verdiepen in en proberen te begrijpen en dat allemaal mede actueel door Irak.
In Nederland doen we dat anders, we gedenken gedurende twee minuten, mogelijk wat langer, een uurtje, en vieren de volgende dag bevrijdingsdag. De eerste wereldoorlog hoeft niet herdacht te worden ondanks de 9.000.000 doden, en Ned. Indie, Korea, Nieuw Guinea, Libanon, Ethiopië, Cambodja, Joegoslavië, Afghanistan of Irak zijn ver van ons bed. Dat er een veteranendag is op 29 juni weten de meesten niet eens. We zijn eigenlijk tegen het militaire want we zijn tegen oorlog en daar houden we het bij. Maar dat het in feite over veel meer gaat is nog niet echt bewust tot ons doorgedrongen, even lekker generaliseren.
Wat zo opvallend overheerst in de kranten artikelen over ANZAC – day gedenken en met name Gallipoli, een plaats waar steeds meer Australiërs naar toe reizen, is het besef dat in Gallipoli graven zijn van zoveel nationaliteiten en de realisatie dat zo veel verlies van mensenleven samenhangt met de tragedie die het voeren van oorlog is, maar dat ze soms wel gevoerd moeten worden, dat er medemensen, soms familieleden, vrijwillig, bij hun volle verstand, er zich voor op laten leiden om die te helpen voeren, soms met verlies van het leven.
Het besef van die tragedie bewuster een dag per jaar ervaren kan mogelijk meer bijdragen aan het voorkomen van nieuw verlies van mensenleven en het tegen de internationale spelregels toch doorvoeren van een oorlog, ook in olierijke gebieden.
Wat kunt U daar in Nederland ermee?
Anzac day levert zo vlak voor 4 en 5 mei een ander soort verdieping op. Mogelijk voor U in Nederland, in ieder geval wel voor mij in Australie.
Margriet kon namens Nederland de gevallenen Australiers in de strijd in en om Nederlands- Indie tegen de Jappen op een aantal momenten gedenken door officieel aanwezig te zijn met het leggen van kransen. Een activiteit die zeer op prijs wordt gesteld omdat de die Aussies het zeer waarderen dat anderen laten blijken hun gevallenen te herdenken.