Zomer 2007- 2008, Bezoek Jurriaan en Laetitia, deel I

Gepubliceerd op 8 februari 2008

Met kerst begon de kleine volksverhuizing op 18 Village Lower Road, Vaucluse, Sydney, en de daarmee samenhangende shuttle naar het vliegveld. Les een: wanneer je ver weg gaat wonen zorg dan dat je niet te ver van een vliegveld woont, scheelt een heleboel kilometers.
Eerst Hugo op weg naar zijn Nederland met zijn echte vrienden. Wel na even alle cadeaus van de kerstman uitgepakt te hebben. Vervolgens zijn Laetitia en Jurriaan samen uit Nederland vertrokken op 26 december maar hebben een verschillende vervolg vlucht in Singapore. Dat heeft weer tot gevolg dat de ene 20 uur eerder aankomt dan de ander of de ander twintig uur na de ene. Het zorgt ervoor dat een ieder even de noodzakelijke extra aandacht krijgt.
Het kerst diner wordt inmiddels met onze Columbiaanse vrienden Martha en Gonzalo met respectievelijke aanhang gevierd, onder grote hilariteit wanneer blijkt dat het kledingadvies “black tie” door Gonzalo niet te serieus is genomen.

Laetitia kan na aankomst gelijk starten met een spoedcursus PADI(= Professional Association of Diving Instructors) waarbij je leert hoe je moet duiken, niet hoe je instructor wordt; dit omdat we duik- en snorkelplannen hebben voor de komende dagen/ weken wanneer we verder naar het Noorden, Great Barrier reef, vertrekken. Jurriaan en ikzelf hebben al de nodige duikervaring, resp 60 en 80 duiken, zodat Laetitia met grote voortvarendheid eerst het zwembad, de theorie boeken en daarna Botany Bay nader gaat bekijken om met ons mee te kunnen gaan. Het zicht is allerbelabberdst bij Sydney door het matige weer, wind en veel golven, maar dat maakt voor de praktijk ervaring minder uit.
Jurriaan maakt uitgebreide tochten door Sydney, al of niet begeleid door zijn vader, en mag bewonderen wat de civilisatie hier in tweehonderd jaar teweeg heeft gebracht.
Het blijft ongelooflijk wat na de aankomst van Phillips in 1788 met zo een kleine 1000 mannen en vrouwen hier is gebeurd. Het verdient niet overal de schoonheidsprijs qua stedenschoon of fraaie architectuur, maar het staat er toch maar allemaal. De Eora people en hun herinneringen zijn wel grotendeels verdwenen, deels door een vrij snel ontstane pokkenepidemie van niet Europese oorsprong blijkt uit wetenschappelijk onderzoek; andere herinneringen aan de oorspronkelijke bewoners zijn bij goed zoeken nog te vinden omdat een aantal reliefs zijn gemaakt in de zandstenen bodem rondom Port Jackson

, voor de rest is het geen populatie die, ondanks het feit dat zij 50- 60.000 jaar in Australië gewoond hebben, het land zodanig hebben gebruikt dat er veel blijvende sporen zijn achter gelaten. Daar kunnen wij “geciviliseerde blanken”nog wel het een en ander van leren.

We sleuren Laetitia en Jurriaan mee naar de Opera om “Vienna Waits for you” ( een compilatie van operette en aanverwante vertoningen in de trant van Last night of the proms) te zien in de Sydney Opera House concert Hall. Natuurlijk wordt er bij het ingaan van het nieuwe jaar uitgebreid genoten van het vanuit ons huis te bewonderen Nieuwjaars- vuurwerk op de brug en in de haven en wordt 2008 sprankelend begonnen. Minder warm en heet dan vorig jaar maar het blijft een apart beleven zo midden in de zomer.

Vervolgens vertrekken we naar Cairns in Queensland om in te schepen in een Live- aboard voor drie dagen twee nachten duik-, vaar- en snorkel tocht bij het Great Barrier Reef. Helaas heeft een cycloon in het noorden ( Darwin) en heel slecht weer met harde wind in de buurt van Brisbane de zee minder helder gemaakt maar hij is in ieder geval redelijk rustig. Er wordt flink gedoken, tot drie maal per dag en ook nacht/ ’s avonds toe. Wat gezien wordt nodigt in ieder geval uit om nog eens onder heldere zicht omstandigheden terug te komen.

Vervolgens een dagje Cairns. Dit is een aardige stad, redelijk veel nieuwbouw, vooral ontstaan onder invloed van de toeristen industrie en er zijn talloze duikmogelijkheden. Allemaal 1-2 uur varen uit de kust dus is het aan te bevelen voor meerdere dagen een vakantie te boeken. Vergeleken met de Rode Zee zijn de boten wat kleiner en voller. De instructors zijn professioneel, wel laten ze veel meer dan elders een ieder die niet per se een dive master trip geboekt heeft het zelf uitzoeken na de briefing zodat, zeker met het matige zicht, het op kompas duiken volop geoefend kan worden.

Na Cairns gaan we per huurauto via de binnenweg en fors geaccidenteerd terrein met goede asfalt wegen naar Kuranda, Barron Falls

, Mareeba en het binnenland naar Port Douglas. Het slechte weer dat ons parten speelde bij het duiken heeft bij de Barron Falls gezorgd voor heel veel water, zodat het van sommige foto’s zielige waterstroompje veranderd is in een indrukwekkende natuurverschijning met een verval van 274 meter en een maximaal volume van 7000m³/sec. Ondanks de dam stroom opwaarts blijft er voldoende te zien. Voorts bezoeken we de vogeltuin, het Koala Park en later op de terugweg de vlindertuin.
Het vast houden van een levende, bewegende, Koala blijft een belevenis voor de dieren liefhebber

. Het blijkt trouwens dat ze toch meer spontaan kunnen bewegen dan alleen hun kaken en oogleden.
In de vlindertuin leren we trouwens nog dat het verpoppen van een rups naar een vlinder een heel bijzonder proces is waarbij de rups als geheel, grotendeels, verdwijnt. Bij de metamorfose van een insect zijn er twee hoofdvormen; nl de zogenoemde hemimetabolische waarbij in essentie de uiteindelijke vorm reeds aanwezig is, zij het minder groot of nog zonder vleugels en de holometabolische waarbij een tussen stadium, pop, ontstaat. Dat is nu het opmerkelijke, dit popstadium zorgt voor de uitscheiding van verteringssappen waarbij de pop als het ware smelt en voor de afbraak/ omzetting van deze sappen zorgt die weer als voedsel gaan dienen voor enkele rest cellen welke als stamcellen gaan dienen om het nieuwe/ volwassen insect te vormen, histolyse en histogenesis. Nooit bij stil gestaan maar wel heel leuk om je te realiseren hoe dat eigenlijk in zijn werk gaat. Alles aangestuurd door weer ontstane boodschapper eiwitten. Wanneer Darwin dit allemaal geweten had was zijn leven nog boeiender geweest.
Kortom in Kuranda is veel te beleven, wandelen naar de falls, vogeltuin, heel klein Avifauna, maar toch, Koala/ Kangaroe park, vlindertuin. De plaats zelf zal na sluitingstijd van deze attracties niet veel leven te bieden hebben, maar voor de passant is het een leuke stop na een fors slingerende klimmende weg naar het hoogte plateau van het Atherton tableland. Hier ligt de weinig opvallende plaats Mareeba, waar vroeger tabak, en nu vooral koffie wordt verbouwd, de fraaie Gorge bij Mosmann leverde nog een tropisch regenwoud wandeling op met prachtige bomen en veel epiphyten. Vervolgens zijn we doorgereden naar Port Douglas, alwaar we tegen de avond met reusachtige zwermen Flying Foxes werden verwelkomd. Deze zijn van dezelfde grootte als hun familieleden uit de Botanical Gardens in Sydney, maar hebben een iets andere verschijningsvorm.

De familie ( indeling van het dierenrijk: familie, genus, species en zo verder) Pteropodidae heeft ook het genus van de Pteropus maar met de species naam Poliocephalus in Sydney

welke een grijze kop hebben 180 cm spanwijdte kunnen hebben, in het wild 15 jaar oud kunnen worden en tot in Zuid Queensland voorkomen. Diegene die Jur bij ons in de tuin heeft gezien leek wat kleiner. Verder naar het noorden zijn het vooral de Scapulatus= de Little Red Fox levend van nectar en pollen van de Eucalypt bomen en daardoor hoofdverantwoordelijk voor de pollinisatie, waarbij ze in zwermen van miljoenen individuen voorkomen, zij zijn vaak niet groter dan twintig cm.
Vermoedelijk zagen wij de Black Flying fox, de Pteropus Alecto welke wel een spanwijdte van 100cm kan hebben en rustig tot 50km vliegen naar hun voedsel gebieden of de Pteropus Conspiculatus, de Spectacled Flying Fox. Deze vleermuizen/ honden soorten gaan niet zozeer op jacht en bezitten dan ook goede ogen en neus maar geen echolocatie. Het zijn wel nachtdieren.
Nog even alle informatie op een rijtje: Vleermuizen, orde Chiropterae, zijn zoogdieren die echt kunnen vliegen door vlieghuid tussen vingers van voor- en achterpoten en hun staart, wanneer aanwezig. Er zijn van oudsher twee onderordes, een die bestaat uit de grote vleermuizen zoals wij nu gezien hebben, de megachiropterae ook wel vliegende hond of hier Flying Fox genoemd, die fruit eten en geen echolocatie hebben maar hun ogen gebruiken, de tweede groep, de microchiroptera vleesetend en met echo.
Zowel voor bestuiving als voor muggenbestrijding van groot belang.

Dat allemaal op weg naar Port Douglas tegen de avond. Port Douglas is een typisch op zee georiënteerde plaats met een fraai strand dat de helft van het jaar niet te gebruiken is wegens de beruchte stingers die we ook al in Darwin waren tegen gekomen. Dodelijk tot hinderlijke soorten zijn van oktober tot april aanwezig en vergallen het baadplezier. In Port Douglas heeft men een net gespannen met de pretentie het leed enigszins te beïnvloeden. Vanuit Cairns doken we met een het gehele lichaam bedekkende stinger suit. Zo worden er op verschillende plaatsen aanpassingen bedacht om het toch leuk te houden of hebben.

Australië kent twee tropical jellyfishes die als gevaarlijk geclassificeerd zijn

: de Chironex of Box Jellyfish, zou verantwoordelijk zijn voor één dode per jaar in Australië, en de Irukundji. Hun gif is het meest dodelijke van het dierenrijk en heeft minstens 5567 geregistreerde doden veroorzaakt sedert 1884. Waarbij aangetekend moet worden dat de auto nog veel dodelijker is, zelfs ademhalen is en blijft gevaarlijk, en ook andere bijkomende factoren zoals hartziekten en andere factoren zeker niet altijd even zorgvuldig zijn uitgesloten. In ieder geval is het goed rekening te houden met de eventuele gevolgen, vooral bij de grotere Chironex.
De Chironex of Box Jellyfish komt voor in de tropische wateren ten Noorden van Agnes Water in Queensland en het hele Northern Territory, alsmede West Australia tot aan Exmouth vooral in kust gebieden, ziet er uit als een boxvormige bel met vier hoeken tot 30cm diameter. 15 lintvormige tentakels ontspringen uit deze hoeken en kunnen van 10cm, gecontraheerd, tot 3 meter lang worden. Deze tentakels bevatten grote aantallen netelcellen, nematocyten, die op contact reageren met het afvuren van een subcellulair orgaan genoemd nematocyste waarin een opgerold holle draadvormige structuur die als een naald binnendringt en met een van de snelste bekende biologische processen, versnelling tot 40.000g, in enkele microseconden, men zegt 600 nanoseconds, een neuro- hemo-, cardio-, dermo-toxine ontladen met effect op het zenuwstelsel, maar ook tegelijker tijd op hart en huid. Om nog even verder te gaan: het kapsel van de nematocyste heeft een grote hoeveelheid Ca- ionen opgeslagen welke vrijkomt bij prikkeling en een zodanige concentratie gradiënt van Ca over het membraan veroorzaakt dat door osmose een snelle influx van water de cel in plaats vindt en de opgerolde draad naar buiten zou persen.
Het contact veroorzaakt een sterk branderig gevoel en delen van de tentakels kunnen achterblijven. Ademstilstand kan ontstaan. Azijn in forse hoeveelheden over de plek gooien is het eerste hulp middel bij uitstek. Eventueel is in het ziekenhuis een antigif aanwezig. Drukverband, zoals bij slangenbeet aangeraden, wordt sedert 2005 hier weer afgeraden daar het de achtergebleven blaasjes alsnog zou leeg drukken. Verwarmen tot 45 graden celcius van de plek door warm water zou kunnen helpen, zoals bij de Pieterman steek in Nederland, er zijn een aantal proeven die dat aantonen.
Waarom azijn nu precies doet wat het doet is niet helemaal duidelijk.

Overigens is de Box Jellyfish als groep van 19 soorten heel bijzonder omdat ze een actief systeem hebben om te “zien”, ook al missen ze een ontwikkeld central nervous sytem, terwijl er wel weer vier hersenachtige organen zijn. Zij hebben 24 ogen aan de vier kanten van de bel, het rhopalium. 16 zijn eenvoudige putjes van licht gevoelig pigment, 8 spleetvormige ogen en 8 lensloze groeven, maar een paar in iedere cluster, is bijzonder complex met een lens, retina, iris en cornea, alles in een oog van 0,1 mm in doorsnede. Deze lens toont bij onderzoek een scherp beeld al wordt dit teniet gedaan doordat de retina in vivo zo dicht bij de lens ligt dat de brandpuntafstand te lang is. In een van de ogen met iris is er contractie op licht. Elke Rhopalium zit op een gespierd steeltje en kan bewegen, zodat er verschillende kanten op kan worden waar genomen. Tevens bevat het ook nog een zgn statocyste met een korreltje van Calcium sulfaat erin dat als statolith, net als in ons eigen evenwichts orgaan informatie geeft over de stand cq de verandering in de stand van het lichaam.
Het oog begon omstreeks 540 miljoen jaar geleden te evolueren en ontwikkelde in slechts enkele miljoenen jaren.
De functie van deze verschillende vormen om te “zien” zonder aanwezigheid van een centraal zenuw stelsel is mogelijk gelegen in het feit dat zien niet per se direct handelen en coördinatie hoeft op te roepen maar het ook informatie vergaren kan zijn, bv is het licht of donker, dat van belang is om te surviven. Er blijken vier verschillende, gespecialiseerde visuele systemen aanwezig te zijn, dat is al heel bijzonder.
Zo blijkt de primitieve levensvorm van een stinger meer verrassingen te hebben dan op het eerste gezicht gedacht.

De Irukundji, komt in hetzelfde gebied voor, beschreven als klein, doorzichtige box jellyfish van 1- 2 cm diameter, meestal wordt hij niet eens gezien, welke na de contact een geringe steek sensatie opwekt met een rood merkje op de huid wat na 20- 40 minuten verwordt tot een heftige gegeneraliseerde spierpijn of lage rugpijn met toenemende buikpijn golvend van karakter, hoofdpijn, braken en zweten. ( Voor de kenners: catecholamine gerelateerd) Sommige soorten veroorzaken een ernstige bloeddrukverhoging welke levensbedreigend kan zijn, dit alles samengevat onder naam Irukundji syndroom.
Er is nog een scala van andere, minder heftige jellies:
de Physalia= Bluebottle of Portugese man of war in Australië en de meeste warme oceanen wereldwijd, de Catostylus= Blubber, wereldwijd, de Carybdea Rastoni- Jimble, vooral Australië maar dan meer zuid en west; de Cyanea= Hair Jelly, Snottle of Lions Mane, wereldwijd, verder Tamoya= Fire Jelly, Morbakka, Moreton Bay Stinger langs Queensland en Noord NSW tropische kust, vooral open water en tot slot Pelegia= Little Mauve Stinger.

Maar we zijn niet naar Port Douglas gekomen voor het strand en het zee vertier, al is het een wandelen langs het lange strand waar de bebouwing prachtig is afgeschermd door een brede bestruikte rand, een plezierige activiteit, maar om van het binnenland, de Daintree river met in zijn National Park het tropisch regenwoud te genieten.
De daad bij het woord voegend vertrokken we richting Cape Tribulation waar James Cook op 10 juni 1770 zijn schip grondig tegen het altijd zeer verraderlijke koraal rif liet komen.
Die kaap was toen al niet veel bijzonders en is dat nu nog steeds. Wel is de weg er naar toe geasfalteerd, daarna niet meer en het begin van een der bijzondere 4 wiel drives tot aan Cape York. Dat maakt het makkelijk om met een huurauto tochten te maken. Er is een van uitstekende informatie voorziene toptree walk, waarbij op alle niveaus, letterlijk het regenwoud aanschouwd kan worden en veelzijdige informatie over het steeds weer boeiende ecosysteem via audiosystemen op te nemen is. Zeker de moeite en het geld meer dan waard. Verder per veerboot en de smalle weg, er komen blijkbaar toch niet veel mensen hier.
Wil je echt van dit gebied genieten dan moet je vermoedelijk gaan bushwalken.
We bezoeken nog een krokodillenfarm waar gedemonstreerd wordt hoe een croc reageert op allerlei prikkels

, informatief, soms spectaculair en gaan dan terug naar Cairns om respectievelijk naar Sydney, Laetitia en Margriet en New Zeeland, Jurriaan en Edmond, te gaan.